Λ υ κ ό σ ο υ ρ α : η πρώτη Πόλη της ανθρώπινης παρουσίας στον πλανήτη, βρίσκεται στην Αρκαδία
Κατά τον Παυσανία:
« ἀνωτέρω δὲ ὀλίγον τείχους τε περίβολος τῆς Λυκοσούρας ἐστὶ καὶ οἰκήτορες ἔνεισιν οὐ πολλοί.
πόλεων δέ, ὁπόσας ἐπὶ τῇ ἠπείρῳ ἔδειξε γῆ καὶ ἐν νήσοις, Λυκόσουρά ἐστι πρεσβυτάτη, καὶ ταύτην εἶδεν ὁ ἥλιος πρώτην· ἀπὸ ταύτης δὲ οἱ λοιποὶ ποιεῖσθαι πόλεις μεμαθήκασιν ἄνθρωποι.»
Παυσανίας, Αρκαδικά, VIII, 38,1.
«Arcades res divinas primi diis fecerunt»
(«Πρώτοι οι Αρκάδες απέδωσαν τιμές στους θεούς»)
ΥΓΙΝΟΣ, Μύθοι, 274,71
Κατά τον περιηγητή Παυσανία η Λυκόσουρα της Αρκαδίας ήταν η πρώτη πόλη στον κόσμο, η παλαιότερη όλων των πόλεων σε γη και νησιά, η πρώτη πόλη που είδε ο ήλιος.
Δημιούργημα των Πελασγών, ενός ιθαγενούς λαού του Αιγαίου. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι Πελασγοί είχαν μάλλον αποβιβαστεί στα Κύθηρα, μετά από γεωλογικές μεταβολές κι ενός μεγάλου κατακλυσμού στη Μεσόγειο.
Αναφέρει δε ότι η Λυκόσουρα ιδρύθηκε από τον Λυκάονα, πρώτο βασιλιά των Αρκάδων και γιό του Πελασγού. Στα όρια του μικρού αυτού οικισμού ανεγέρθη ο πρώτος Ναός-Ιερό των ανθρώπων αφιερωμένος στη Δέσποινα, κόρη της Δήμητρας και του Ποσειδώνα.
Κατά τον Παυσανία το όνομά της πρώτης θεότητας των ανθρώπων, των Αρκάδων, θεωρείται ότι είναι αντίστοιχο προσωνύμιο της Κόρης της Δήμητρας με του Δία, της Περσεφόνης της Ελευσίνας, η Δέσποινα ήταν η μυθολογική μορφή της Κόρης του Ελευσίνιων Μυστηρίων .
Η Δέσποινα ήταν από τις αρχέγονες χθόνιες θεότητες, προς τιμήν της οποίας γίνονταν μυστηριακές λατρευτικές τελετές, τις οποίες καθώς και το όνομά της γνώριζαν μόνο οι μυημένοι σε αυτές.
Υποστηρίζεται πως τα Μυστήρια που τελούνταν προς τιμήν της θεότητας Δέσποινας αναφερόντουσαν στην αγριότητα της φύσεως.
Ο Παυσανίας αναφέρει ότι πριν την ίδρυση της Λυκόσουρας οι άνθρωποι ζούσαν σε σπήλαια και ο πατέρας του Λυκάονος, ο Πελασγός, τους έμαθε να φτιάχνουν καλύβες και να φοράνε δέρματα ζώων ως ρούχα.
Όταν δε, συνεχίζει, ανέλαβε βασιλιάς ο γιός του ο Λυκάων, με περισσότερη πείρα από τον πατέρα του, έκανε το εξής: συνοίκησε την πόλη Λυκόσουρα στο Λύκαιο όρος, έδωσε στο Δία το προσωνύμιο Λύκαιος και ίδρυσε τα Λύκαια, μια γιορτή με αγώνες, (Παυσανίας – Αρκαδικά Κεφ. 38)
Η Λυκόσουρα είναι κτισμένη σε υψόμετρο 566 μέτρων και βρίσκεται 12 χιλιόμετρα από την Μεγαλόπολη. Έχουν βρεθεί το αρχαίο τείχος, το ιερό της Δέσποινας, λείψανα λουτρών και πολλών κτιρίων.
Σύμφωνα με την ιστορία του Ελληνικού έθνους χρονολογείται στο χρονικό διάστημα 20.000 με 10.000 προ Χριστού και ήταν η πρώτη οργανωμένη πόλη.
Το όρος Λύκαιο βρίσκεται στα σύνορα σχεδόν των νομών Αρκαδίας και Μεσσηνίας, αρχίζει από την αριστερή όχθη του Αλφειού ποταμού και φτάνει σχεδόν στα παράλια του κόλπου της Κυπαρισσίας και σήμερα το λένε και Διαφόρτι δηλαδή ‘πέρασμα του Διός’. Η ψηλότερη κορυφή του, χαρακτηριστικά κωνική, είναι φωτεινότατη, κυριολεκτικά λουσμένη στο φως τις περισσότερες μέρες του χρόνου.
Μέσα στο φως του Λυκαίου όρους πολύ πριν τα Ολύμπια και τα Παναθήναια δημιουργήθηκε το “Κοινό των Αρκάδων”, και αναπτύχθηκε το “Αρκαδικόν Ιδεώδες”.
Ο Παυσανίας αναφέρει:
“Στα αριστερά του ιερού της Δέσποινας βρίσκεται το βουνό Λύκαιον. Μερικοί Αρκάδες το ονομάζουν και Όλυμπο, άλλοι Ιερή κορυφή. Και λένε ότι ο Ζεύς σ’ αυτό το βουνό ανατράφηκε. Στη περιοχή που την λένε Κρητέα, οι Αρκάδες υποστηρίζουν εδώ γεννήθηκε ο Ζεύς και όχι στην Κρήτη, όπως αναφέρει η Κρητική παράδοση. Οι τοπικοί μύθοι μάλιστα αναφέρουν ότι, έχει ανατραφεί από τις τρεις Νύμφες που ζούσαν εκεί, την Αγνώ, την Νέδα και τη Θεισόα”.
Οι ανασκαφές του 19ου αι. έφεραν στο φως το φημισμένο Ιερό της Δέσποινας , ερείπια των βωμών της Δέσποινας και της Δήμητρας, οικοδομικό συγκρότημα στα δυτικά του κυρίως ιερού, κρηνικό οικοδόμημα. Πρωτότυπα γλυπτών, που βρέθηκαν στο χώρο αυτό, φυλάσσονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.
Οι αρχαίοι Αρκάδες θεωρούσαν ότι στο Λύκαιον υπήρχε το Κέντρον της Γης.
ΠΗΓΕΣ
- Παυσανίας – Αρκαδικά Κεφ. 38
- Ζαχαροπούλου Δέσπονα, (2015), “Εναργώς / Αμυδρώς Καθορώ “, Διπλωματική Εργασία,ΕΜΠ
- Πετροπούλου Μίλτα, ” Αρχαία Λυκόσουρα”, https://www.inarcadia.gr/
- https://el.wikipedia.org/
- https://megalopoli.gov.gr/