Δρ. Μαρία Σωτηράκου
Τζων Λοκ, ο φιλόσοφος που ανέδειξε την τεκτονική του ιδιότητα μέσα από τα κείμενά του.
Ο Τζων Λοκ (John Locke), γεννήθηκε το 1632 στο Wrington, Somerset και πέθανε το 1704 στο High Laver, Essex), ήταν άγγλος επιστήμονας, φιλόσοφος και διαφωτιστής ο οποίος θεωρείται ένας από τους πλέον σημαντικούς στοχαστές του Διαφωτισμού.
Εμπνευστής της Επιστημολογίας και του Εμπειρισμού. Έθεσε τα θεμέλια της ύστερης Δυτικής Φιλοσοφίας και ταυτόχρονα διατύπωσε και μια από τις βασικότερες θεωρίες δόμησης γνώσης η οποία αρνείται το καρτεσιανό δόγμα των έμφυτων ιδεών, και υποστηρίζει ότι η γνώση προέρχεται από τη λειτουργία των αισθήσεων.
Ο Τζων Λοκ υποστηρίζει την τέλεια Ελευθερία όπου ο κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να σχεδιάζει και να πραγματοποιεί τις επιλογές του σύμφωνα με τις επιθυμίες και την βούληση του.
Αναφέρει: “Γεννιόμαστε ελεύθεροι και έλλογοι, όχι όμως με την έννοια ότι εξαρχής ασκούμε αυτές τις δύο ιδιότητες: η ηλικία που φέρνει τη μία, φέρνει και την άλλη“, (Νικολόπουλος, 2018).
Η πολιτική του ιδεολογία, βασισμένη στην ύπαρξη ενός Κοινωνικού Συμβολαίου, καθώς και οι κοινωνικές και θρησκευτικές του απόψεις επηρέασαν τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό και αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης της Αμερικανικής και Γαλλικής Επανάστασης με αποτέλεσμα να είναι διαμορφωτής τόσο του Συντάγματος των Ηνωμένων Πολιτειών όσο και του πρώτου Συντάγματος της Γαλλίας.
Βασική του φιλοσοφική θέση είναι η ύπαρξη ενός φυσικού ηθικού νόμου, στον οποίο υπακούει νομοτελειακά ο άνθρωπος. Ο φυσικός αυτός νόμος προτάσσει το δικαίωμα όλων των ανθρώπων στην ζωή, την ελευθερία και την ευημερία.
Σημειώνεται ότι η Ηνωμένη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας δεν έχει στα τεκτονικά πρακτικά κατοχυρωμένη την ιδιότητα τεκτονικού μέλους για τον Λοκ.
Οι ερευνητές της ζωής και του έργου του όμως υποστηρίζουν ότι μέσα από τα κείμενα του, γίνεται εμφανής η τεκτονική του ιδιότητα. Η αγάπη του για τις Επιστήμες, τις Τέχνες και την έρευνα είναι αρετές που ενυπάρχουν στο Τεκτονικό γίγνεσθαι και συνδιαμορφώνουν την διανοητική σφαίρα του Ελευθεροτεκτονικού κόσμου.
Πρόσθετα αναφέρεται ότι στην Εγκυκλοπαίδεια του Ελευθεροτεκτονισμού (Encyclopedia of Freemasonry) του Albert Mackey, παρατίθεται ένα κείμενο του Δρ. Όλιβερ (Freemason’s Quart, Review, 1840, παράγραφος 10), στο οποίο αναφέρεται: «…αυτός ο σπουδαίος Φιλόσοφος (Λοκ), κατοικούσε στην περιοχή Oates….. την χρονική στιγμή που αυτό το χειρόγραφο χρονολογείται…..και όχι πολύ αργότερα, ο Τζων Λοκ πήγε στην πόλη (εννοώντας προφανώς το Λονδίνο), όπου μυήθηκε στην Μασονία…»
Κατωτέρω παρατίθενται γνωστές συγγραφικές παρεμβάσεις του φιλόσοφου Τζων Λοκ οι οποίες ενισχύουν την ύπαρξη της τεκτονικής του ιδιότητας.
Στο περιοδικό Gentleman’s Magazine τον Σεπτέμβριο του 1753, υπάρχει άρθρο, με τίτλο: «A letter of the famous Mr. John Locke, relating to Freemasonry».
Στην επιστολή αυτή ο Λοκ απευθυνόμενος στον Λόρδο Rt Hon, διασαφηνίζει τεκτονικές έννοιες οι οποίες αναφέρονται στις Εργασίες των τεκτονικών βαθμών. Μάλιστα σημειώνει ότι η γυναίκα του διαβάζοντας το κείμενο του είχε ενθουσιασθεί με τον Ελευθεροτεκτονισμό και ήθελε να γίνει τέκτων.
Στο ίδιο περιοδικό, τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς, παρουσιάζεται το κείμενο «Antient and Venerable Manuscript concerning Freemasonry», του οποίου την επιμέλεια είχε κάνει ο Λοκ. Οι σημειώσεις και οι επεξηγηματικές παρατηρήσεις του επί του κειμένου, προκάλεσαν το κοινωνικό ενδιαφέρον σχετικά με τον ρόλο και την παρουσία του Ελευθεροτεκτονισμού με αποτέλεσμα την αύξηση του ενδιαφέροντος για συμμετοχή στις τεκτονικές Στοές.
Και οι δύο αυτές συγγραφικές παρεμβάσεις του Λοκ περί Τεκτονισμού αναδεικνύουν αφενός την υψηλή γνώση του για την Βασιλική Τέχνη και αφετέρου την πεποίθησή του ότι η γνώση που οδηγεί στην αλήθεια του Τεκτονισμού εμπεριέχεται στην Φυσική, τα Μαθηματικά και την Μηχανική . Αναφέρει δε ότι οι τέκτονες στην πορεία των χρόνων δίδαξαν στην ανθρωπότητα μόνον ένα μέρος αυτής της γνώσης, κρατώντας κρυφό το υπόλοιπο.
Σημειώνεται ότι στην επιστολή υποστηρίζει ότι ο Τεκτονισμός ξεκίνησε από την Ανατολή, εκεί όπου πρωτοεμφανίσθηκαν οι Τέχνες και οι Επιστήμες και ότι οι Φοίνικες διέδωσαν τον πολιτισμό στην Δύση μαζί με το αλφάβητο του οποίου υπήρξαν εφευρέτες.
Ταυτόχρονα ο φιλόσοφος Λοκ προσπαθεί, μέσα από την επιστολή του να διαλύσει την σύγχυση που επικρατούσε τότε λόγω της τεράστιας γνωστικής αμάθειας.
Στην επιστολή αυτή ο Λοκ αναφέρεται και στον Πυθαγόρα, τον “Γραικό” τον οποίον αναφέρει ως “Peter Gower”, που ταξίδεψε στην Αίγυπτο και την Συρία, όπως τονίζει, και στην συνέχεια δίδαξε Μουσική και Μαθηματικά στους Δυτικούς.
Το ότι ο Πυθαγόρας είχε ταξιδέψει για την αναζήτηση Γνώσης και Σοφίας στην Ανατολή, ενώ είχε μυηθεί και σε διάφορες Μυστηριακές Σχολές Ιεροφαντών, που εκείνη την εποχή διατηρούσαν όλες τις διδασκαλίες τους κεκρυμμένες από την έξωθεν κοινωνία, είναι ευρέως γνωστό. Μάλιστα, οι Τέκτονες διατείνονται πως ο αρχαίος Αδελφός τους, ο Πυθαγόρας, στο μονοπάτι αναζήτησης της Αλήθειας που διέβαινε, ηγέρθη στον υπέρτατο Βαθμό του Διδασκάλου Τέκτονος, (Νικολόπουλος, 2018).
Στην επιστολή του ο Λοκ σημειώνει ότι ο Πυθαγόρας θεωρείται από τους μεγαλύτερους επιστήμονες για την ουσιαστική συμβολή του στην Γεωμετρία, την αρχαιότερη και ευγενέστερη όλων των καθαρών Επιστημών. Διατηρούσε όλα του τα Γεωμετρικά επιτεύγματα μυστικά, αποκαλύπτοντάς τα μόνον στους Μαθητές του, τους οποίους και υπέβαλε σε πέντε χρόνια απολύτου Σιγής, ενώ παράλληλα ήξερε το πραγματικό σύστημα του Σύμπαντος, πριν αυτό αναθεωρηθεί από τον Κοπέρνικο.
Ταυτόχρονα εξαίρει το σημαντικότερο όλων των θεωρημάτων του Πυθαγόρα, το περίφημο 47ο Πρόβλημα από τα Στοιχεία του Ευκλείδη (γνωστού και ως Πυθαγορείου Θεωρήματος), κάνοντας νύξη στους Τεχνίτες του Μεσαίωνα, καθότι το θεώρημα αυτό είναι η βάση όλης της Μηχανικής και αποτελεί ένδειξη της Θεϊκής Σοφίας που διέπει την συμμετρία με την οποία έχει ‘οικοδομηθεί’ η φύση. Αναφέρει δηλαδή ότι οι Τεχνίτες – λιθοξόοι του Μεσαίωνα έκαναν χρήση της Πυθαγόρειας Σοφίας.
Ο Λοκ συνεχίζει την παρουσίαση του Πυθαγόρα μιλώντας για το “Ομακοείον”, την Σχολή του Πυθαγόρα στον Κότρωνα της νότιας Ιταλίας και αναφέρει ότι εκεί διδασκόταν η Τέχνη η οποία στην συνέχεια πέρασε στην Γαλλία, όπου οι Γάλλοι μύησαν πολλούς Τέκτονες οι οποίοι δίδαξαν την Τέχνη στους Άγγλους.
Υποστηρίζει δηλαδή ο Λοκ ότι η Συντεχνία εισήχθη στην Αγγλία από την Ηπειρωτική Ευρώπη και το γεγονός αυτό διατηρήθηκε σαν προφορική παράδοση, μέχρι τα χρόνια που γράφτηκαν τα Αρχαία Οριοθέσια.
Ο Martin Clare στο έργο του «Υπεράσπιση του Τεκτονισμού» (1730) αναφέρει ότι οι Πυθαγόρειοι είχαν σε μεγάλη εκτίμηση τις ‘‘τέσσερις Αρχές του Τεκτονισμού’’: το Σημείο, την Ευθεία, την Επιφάνεια και το Στερεό, ενώ θεωρούσαν πως ο Γνώμων ήταν το καταλληλότερο έμβλημα της Θείας Ουσίας.
Ο Λοκ κλείνοντας το γράμμα του στον Λόρδο Hon, αναφέρεται ότι η έλξη και η επιθυμία για περαιτέρω γνώση που του άσκησε ο Τεκτονισμός, θα τον οδηγήσουν σύντομα στο Λονδίνο για να επιδιώξει ο ίδιος να γίνει Μέλος του.
Στην δεύτερη συγγραφική του παρέμβαση ο Λοκ, αποσαφηνίζοντας το χειρόγραφο «Antient and Venerable Manuscript concerning Freemasonry», αναφέρει γιατί οι Τέκτονες είναι καλύτεροι δάσκαλοι από τους υπόλοιπους ανθρώπους : “….διότι κατέχουν την Τέχνη της εύρεσης νέων τεχνών, την οποία πήραν από τον Θεό και αυτή τους η τεχνική είναι το ύψιστο μυστικό τους. Το πιο περίεργο όμως είναι ότι αναγνωρίζουν και συγκαταλέγουν την Θρησκεία ανάμεσα στις τέχνες.”
Ο Λοκ υποστηρίζει ότι οι Τέκτονες δίνουν πολλή προσοχή στην φήμη και την εικόνα που προβάλλει η Αδελφότητα στην αμύητο κοινωνία, καθώς ενδιαφέρονται για τη φήμη του Τάγματος. και δεν μοιράζονται και δεν φανερώνουν την τέχνη τους επειδή αποτελεί τιμή για εκείνους που την κατέχουν. Αυτό κατά τον Λοκ δηλώνει ότι δεν τους ενδιαφέρει η κοινωνία αλλά η Αδελφότητά τους.
Τονίζει επίσης ως ένα μυστικό των Ελευθεροτεκτόνων, την Παγκόσμια γλώσσα τους, την γλώσσα των Συμβόλων. Η χρήση συγκεκριμένων Σημείων διαμορφώνει την μυστική επικοινωνία ανάμεσα σε παραλήπτες όλων των γλωσσών.
Όλα αυτά λέει ο φιλόσοφος Λοκ κάνουν τους τέκτονες να είναι μισητοί από τους υπολοίπους ανθρώπους.
Πρόσθετα παρατίθεται μία φράση του Λοκ η οποία υπάρχει στην έκδοση (1781) του γράμματος (Ahiman Rezon), από την Μεγάλη Στοά της Πενσυλβανίας, κατά την οποία ο Λοκ γράφει για τους Τέκτονες:
«Από όλες τις Τέχνες και τα Μυστικά των Τεκτόνων , εκείνο που επιθυμώ περισσότερο να μάθω είναι: ‘‘Η δεξιοτεχνία να γίνεσαι τέλειος’’, και εύχομαι το μήνυμα αυτό να μεταφερόταν σε ολόκληρη την ανθρωπότητα, εφόσον δεν υπάρχει τίποτε πιο αληθινό από την όμορφη πρόταση, ότι, όσο καλύτεροι είναι οι άνθρωποι, τόσο θα αγαπούν ο ένας τον άλλο: Αρετή που έχει κάτι τόσο εξευγενισμένο, ώστε να διεκδικεί τις καρδιές εκείνων που την κατέχουν».
Εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι: “Πράγματι ο Τζων Λοκ ήταν Τέκτων.”
ΠΗΓΕΣ
1.Νικολόπουλος Κωνσταντίνος (2018) ” Ο Τζων Λοκ και η επιρροή της σκέψης του στην διαμόρφωση της διανοητικής σφαίρας του σύγχρονου
Ελευθεροτεκτονισμού “, Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
2.Mackey Albert: Encyclopedia of Freemasonry
3.Claude E. Jones, John Locke and Masonry, University of California
4.Wikipedia
