Γεννήθηκε μέσα στο Γαλλικό Διαφωτισμό – Θεμέλιο του Φεμινιστικού Κινήματος
Στη Γαλλία, τις πρώτες δεκαετίες του 1700, οι γυναίκες εμπνεόμενες από τις Αξίες του Διαφωτισμού, τολμούν, δημιουργούν, οραματίζονται την γυναικεία παρουσία και συμβολή στον αναδυόμενο Ελευθεροτεκτονισμό και το ανθρωπιστικό του έργο.
Στη Γαλλία του Διαφωτισμού, οι γυναίκες, αρχικά κυρίως οι διανοούμενες, με την βοήθεια των φωτισμένων αντρών τεκτόνων ιδρύουν τις πρώτες γυναικείες τεκτονικές Στοές. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον τρόπο αντιμετώπισης που έτυχαν στην Αγγλία οι προσπάθειες των γυναικών για την συμμετοχή τους στην ίδρυση του σύγχρονου Ελευθεροτεκτονισμού.
Οι Burke και Jacob αναφέρουν ότι ήδη στις αρχές του 1730 υπάρχουν στην Γαλλία Στοές στις οποίες υπήρχαν και γυναίκες, ( Burke and Jacod, 1996 ).
Έρευνες σχετικές για εκείνη την εποχή δηλώνουν ότι οι πρωτόλειες φεμινιστικές σκέψεις και οι ανθρωπιστικές αξίες του Διαφωτισμού ήταν τα κίνητρα για την επιθυμία συμμετοχής των γυναικών στον Ελευθεροτεκτονισμό. Ο Mackey στην εγκυκλοπαίδεια του συμφωνεί με την άποψη αυτή και τονίζει ότι η συμμετοχή των γυναικών στις Στοές ήταν προϊόν της γαλλικής διανόησης.
Το έτος 2000 επέστρεψαν στο Παρίσι από την Μόσχα 750 μεγάλα κουτιά τα οποία περιείχαν τεκτονικά έγραφα και αρχεία που είxαν κλέψει οι Ναζί από την Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας, τον Ιούνιο του 1940.
Στα αρχεία αυτά υπήρχαν στοιχεία βάσει των οποίων επιβεβαιώνεται ότι υπήρχε η γυναικεία Στοά “L’Anglaise” στο Bordeaux νωρίτερα από το 1746, (Huffmire, 2004).
Στα έγγραφα αυτά αναφέρεται επίσης ότι και στην Στοά ” Saint Julien ” του Brioude το 1747 μυήθηκαν τέσσερις γυναίκες. Σημειώνεται ότι οι Στοές αυτές αναφέρονται ως ” Adoption Sisters”.
Η συμμετοχή αυτή των γυναικών στις τεκτονικές “Στοές Υιοθεσίας” ήταν ένα μεγάλο βήμα για την εξέλιξη της γυναίκας αναφορικά με το Δικαίωμα της Ελευθερίας και της Επιλογής καθώς και για την συνεισφορά της στην ανάπτυξη του Διαφωτισμού.
Το γεγονός αυτό αποτέλεσε μια ιστορική στιγμή για τον Δυτικό Πολιτισμό. Οι πρώτες γυναίκες τέκτονες ήταν υψηλού πνευματικού κοινωνικού επιπέδου και συμμετείχαν ισότιμα με τους άντρες στα γαλλικά σαλόνια φιλοσοφίας και διανόησης.
Σημειώνεται ότι αυτές οι πρώτες “Στοές Υιοθεσίας” απείχαν πολύ από την πλήρη Ελευθερία και Ισότητα των γυναικών, παρείχαν όμως εκείνες τις εμπειρίες και τις γνώσεις οι οποίες οδήγησαν, περί το 1780 τόσο στην Γαλλία όσο και στην Αγγλία, στην δημιουργία των αμιγώς γυναικείων Στοών.
Παράλληλα αναπτύσσονταν ταχύτατα και οι “Στοές Υιοθεσίας” οι οποίες στην Γαλλία ήταν πολύ περισσότερες από την Αγγλία, (Huffmire, 2004).
Στην Γαλλία, πριν το 1740, οι προοδευτικοί τέκτονες εξάλειψαν τις όποιες σεξιστικές διαφορές υπήρχαν και υποστήριξαν ότι οι γυναίκες πρέπει να συμμετέχουν ισότιμα στην εξέλιξη του Τεκτονισμού, γεγονός το οποίο στην Αγγλία έγινε αποδεκτό μετά το 1760.
Αναφέρεται ότι μόλις στις αρχές του εικοστού αιώνα στην Αγγλία άλλαξε ουσιαστικά η αντίληψη για την συμμετοχή των γυναικών στις τεκτονικές δραστηριότητες. Αυτή η αλλαγή είχε αρχίσει σιγά-σιγά να διαμορφώνεται από το 1780, οπότε και άρχισαν οι γυναίκες να μην είναι πλέον απλά παθητικοί παρατηρητές του αντρικού συντηρητικού Διαφωτισμού, αλλά η επιμονή τους και η ενεργός δράση τους συνετέλεσε στην διαμόρφωση μιας κοινωνίας φιλικής προς την γυναικεία παρουσία στα κοινά.
Ακολουθώντας την γυναικεία τεκτονική δραστηριότητα στην Γαλλία και οι πρώτες γυναίκες τέκτονες στην Αγγλία έφεραν στις Στοές τους τις ιδέες του Διαφωτισμού, την Ελευθερία και την Ισότητα.
Αυτό ήταν το πρώτο βήμα για το κίνημα του Φεμινισμού, το οποίο την εποχή εκείνη δεν είχε καμία κοινωνική ύπαρξη, ειδικά στο αγγλικό συντηρητικό περιβάλλον.
Από τα αρχεία των πρώτων γαλλικών “Στοών Υιοθεσίας” γίνεται αντιληπτό η επιθυμία των γυναικών να αναδείξουν την ισότιμη παρουσία των γυναικών στην κοινωνία, τα δικαιώματα των γυναικών στην μόρφωση και στην κοινωνική και πολιτική δράση.
Από την πρώτη στιγμή, οι τεκτονικές Αξίες της Φιλίας, της Αγάπης και της Αδελφότητας προσέλκυσαν τις πνευματικά φωτισμένες γυναίκες της ανώτερης τάξης με αποτέλεσμα οι πρώτες γαλλικές τεκτονικές Στοές να χαρακτηρίζονται από άτομα υψηλού πνευματικού επιπέδου και οι τεκτονικές Εργασίες να στοχεύουν στην ανάπτυξη και διάδοση αυτών των τεκτονικών Αξιών καθώς και των ιδεών του Διαφωτισμού, δηλαδή της Ελευθερίας και της Ισότητας.
Στα αρχεία μιας “Στοάς Υιοθεσίας” στη Dijon είναι καταγεγραμμένο :”Ω Αδελφές μου! Πόσο ευγενές είναι για μένα να σας προσφωνώ με αυτό το όνομα! Πόσο πολύτιμο είναι για μένα να διαμορφώνω νέους αδελφικούς δεσμούς μαζί σας και να ενδυναμώνω τους ήδη υπάρχοντες”, (Burke, 1996).
Αυτή η επιθυμία για ενότητα και ταυτόχρονα ανεξαρτησία, έδωσε σε αυτές τις γυναίκες μια βαθιά αίσθηση της Αδελφότητας και της Αφοσίωσης .
Ο Burke αναφέρει ότι η υπερηφάνεια για αυτές τις Αξίες σε συνδυασμό με τις ισχυρές φιλίες- δεσμούς που αναπτύσσονταν μέσα στις γυναικείες Στοές δημιούργησαν μια μορφή φεμινισμού του 18ου αιώνα.
Στις “Στοές Υιοθεσίας” διδάσκονταν να αντιλαμβάνονται τα δικαιώματά τους ως γυναίκες και να τα απαιτούν από τον ανδροκρατούμενο κόσμο, (Burke, 1996).
Οι πρώτες φεμινιστικές διεκδικήσεις.
Υποστηρίζεται ότι στη “Στοά Υιοθεσίας”, το “Τάγμα των Αμαζόνων”, υπήρχε ο υψηλός βαθμός «Amazonnerie Anglaise». Η απονομή του βαθμού αυτού γινόταν μόνο από γυναίκα—”την Βασίλισσα των Αμαζόνων”- σε αντίθεση με την διαδικασία η οποία επικρατούσε στις “Στοές Υιοθεσίας” όπου πάντοτε άνδρας Σεβάσμιος ηγείτο των τελετών .
Η “Βασίλισσα Αμαζών” μυούσε τους άνδρες και τις γυναίκες στη Στοά.
Οι γυναίκες, μεταξύ των θεμάτων που συζητούσαν, καλούνταν να αναγνωρίσουν την αδικία των ανδρών έναντι των γυναικών, να αποτινάξουν τον ανδρικό ζυγό, να κυριαρχήσουν στο γάμο και να διεκδικήσουν ίσο πλούτο με αυτόν των ανδρών.
Η αρχική πορεία του Γυναικείου Ελευθεροτεκτονισμού, περί τα τέλη του 18ου αιώνα, είναι εμφανές ότι καθορίζεται από την εμφάνιση και ενδυνάμωση των πρώτων φεμινιστικών ιδανικών και διεκδικήσεων.
Οι μελετητές του Γυναικείου Ελευθεροτεκτονισμού και αναφερόμαστε στον Γαλλικό Γυναικείο Ελευθεροτεκτονισμό, με δεδομένο ότι αυτός είναι ο κύριος διαμορφωτής του σύγχρονου Γυναικείου Ελευθεροτεκτονισμού, αναφέρουν ότι η πορεία του χωρίζεται σε δύο περιόδους, οι οποίες σχετίζονται με την Γαλλική Επανάσταση.
Την προ-επαναστατική και την μετα-επαναστατική περίοδο.
Η προ-επαναστατική χαρακτηρίζεται αφενός από την προσπάθεια των γυναικών τεκτόνων να ισχυροποιηθούν ως Αδελφότητα, στηριζόμενες στις τεκτονικές Αξίες και τις Ιδέες του Διαφωτισμού, όπως ήδη έχει αναφερθεί και αφετέρου από την ανάπτυξη της Φιλανθρωπίας.
Κατά την μετα-επαναστατική περίοδο παρατηρείται μια μετατόπιση των δράσεων των γυναικείων τεκτονικών Στοών. Την περίοδο αυτή οι γυναίκες, έχοντας αποκτήσει αρκετή τεκτονική εμπειρία, αναπτύσσουν πρωτοβουλίες για τον τρόπο εξέλιξης των τεκτονικών Εργασιών καθώς και για το περιεχόμενο των Τυπικών τους. Διατηρώντας την ιερότητα των παλαιών τελετουργιών πρόσθεσαν και δικά τους, άκρως σημαντικά τελετουργικά στοιχεία.
Αυτές οι αλλαγές θα μπορούσαν να είναι μια “αναζήτηση για πρωτοπορία” ή σε μερικές εκ των περιπτώσεων, μια προσπάθεια να αλλάξουν τις αντιλήψεις των Στοών, (Huffmire, 2004).
Ένα παράδειγμα μιας αλλαγής ήταν η ερμηνεία του “τί συνέβη στο Κήπο της Εδέμ”.
Ο Τεκτονισμός ήταν πάντοτε άρρηκτα συνδεδεμένος με το θρησκευτικό αίσθημα, ειδικά με την Ιουδαϊκό-Χριστιανική παράδοση. Τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες Τέκτονες, η επιστροφή στην αγνότητα του Κήπου της Εδέμ υπήρξε μια συμβολική προσδοκία. Με την ανάπτυξη του Τεκτονισμού “Υιοθεσίας”, αρχές του 18ου αιώνα, πρακτικά Στοών δείχνουν μια ισχυρή ώθηση προς την ανατροπή της θέασης της Εύας ως υπεύθυνης για τις συμφορές της γης.
Ο Burke ονόμασε την αρχή του μετα-επαναστατικού γυναικείου Ελευθεροτεκτονισμού ως «έναν αρχόμενο τύπο φεμινισμού», αναφέροντας την έλευση των γυναικών στον Τεκτονισμό, ως δημιουργία μιας καλύτερης ελπίδας για εκείνες (Burke, 2000).
Την ίδια περίοδο οι γυναίκες τέκτονες αναπτύσσουν κυρίαρχους ρόλους στην οργάνωση των φιλανθρωπικών έργων εντός και εκτός των Στοών.
Η συμμετοχή των γυναικών τεκτόνων στη φιλανθρωπία θα μπορούσε να αποτελέσει μια ένδειξη φεμινιστικής έκφρασης.
Τα πρακτικά των Στοών κατά την περίοδο αυτή, δείχνουν ότι η φιλανθρωπία συνδυάζεται με το πνεύμα ανεξαρτησίας των γυναικών τεκτόνων. Τα έργα φιλανθρωπίας ήταν το ίδιο συχνά στα αρχικά στάδια των “Στοών Υιοθεσίας” όπως ήταν και στα τέλη του δέκατου όγδοου και τις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα, το κίνητρο όμως ήταν διαφορετικό.
Στον προ-επαναστατικό Τεκτονισμό “Υιοθεσίας” η αντίληψη της φιλανθρωπίας ήταν βασισμένη στο ότι το ανθρωπιστικό ενδιαφέρον ήταν βάση του Διαφωτισμού. Οι Αξίες του Διαφωτισμού όπως η Ισότητα, η Ελευθερία και η Αδελφότητα ήταν συνδεδεμένες με το φιλανθρωπικό έργο και γίνονταν με συνεργασία αντρών και γυναικών τεκτόνων.
Στην μετα-επαναστατική περίοδο τα γυναικεία τεκτονικά έργα φιλανθρωπίας δεν γίνονταν πλέον μαζί με άνδρες τέκτονες αλλά τα πραγματοποιούσαν οι γυναίκες μόνες τους και για λόγους φαινομενικά μη συνδεδεμένους με τα ιδανικά του Διαφωτισμού(Burke, 2000). Ταυτόχρονα η ατομική ευαισθησία, απόρροια του “Ρομαντισμού” ενδυνάμωσε την τάση προς αγαθοεργία.
Αμέσως μετά την Επανάσταση ένα μεγάλο πλήθος άξιων πολιτών έγιναν φτωχοί και ζούσαν σε άθλιες συνθήκες.
Η Φιλανθρωπία για τις γυναίκες τέκτονες ήταν τώρα η κύρια αποστολή τους.
Το πολιτικο-κοινωνικό σύστημα που επικρατούσε δεν είχε αποτελεσματικές υποδομές στήριξης των ανθρώπων αυτών.
Με μια δυναμική ανεξαρτησίας, οι γυναίκες Τέκτονες ανέλαβαν αυτοβούλως την αποστολή βοήθειας προς τους ανθρώπους που είχαν ανάγκη. Ένοιωθαν ότι είχαν την ευθύνη για εκείνους που υπέπεσαν σε δύσκολες συνθήκες διαβίωσης.
Παράλληλα ηγετικά γυναικεία πρότυπα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης και μετά παρότρυναν τις γυναίκες να βρουν τη θέση τους στο κόσμο της εργασίας εκ μέρους των άξιων φτωχών με στόχο την προσφορά βοήθειας και στήριξης προς αυτούς.
Οι φιλανθρωπικές τους ανησυχίες μπήκαν στο επίκεντρο και άρχισαν ακόμα και να αντικαθιστούν τα συμβολικά τελετουργικά που ήταν κάποτε το πεδίο του ενδιαφέροντος τους.
Το μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα της φτώχειας και η στήριξη των αδυνάμων ενσωματώθηκαν στην αναπτυσσόμενη φεμινιστική κουλτούρα.
Οι δράσεις των γυναικών- τεκτόνων τόσο κατά την προ-επαναστατική περίοδο όσο και κατά την μετα-επαναστατική προκάλεσαν μια αυξανόμενη δημοφιλία του γυναικείου Ελευθεροτεκτονισμού στη Γαλλία. Εκατοντάδες γυναικών εισήλθαν στις “Στοές Υιοθεσίας” και στις αμιγώς γυναικείες τεκτονικές Στοές.
Γυναίκες από όλες τις κοινωνικές τάξεις γίνονταν Αδελφές.
Μια νέα μορφή κοινωνίας άρχισε να διαμορφώνεται. Ο ελιτισμός και η ανώτερη κοινωνική τάξη αντικαθίστανται από μια καθολική συνάντηση του γαλλικού γυναικείου πληθυσμού, μια Αδελφότητα , έναν νέο μικρόκοσμο, ο οποίος στις Στοές εξετάζει την νέα θέση της γυναίκας στην κοινωνία, (Burke, 2000).
Μέσα στις “Στοές Υιοθεσίας” και στη συνέχεια και στις αμιγώς γυναικείες παρατηρείται, σε συμφωνία με το πνεύμα του Διαφωτισμού, ένας αναδυόμενος Φεμινισμός.
Μια πλατφόρμα έκφρασης των γυναικών. Ένας χώρος γυναικείας ενότητας.
Υπήρχε μεγάλος σεβασμός μεταξύ των γυναικών και ανδρών οι οποίοι συμμετείχαν σε εκείνες τις “Στοές Υιοθεσίας”. Στις περισσότερες περιπτώσεις γυναίκες και άνδρες σέβονταν εξίσου το άλλο φύλο και αντιμετώπιζαν το ένα το άλλο ισότιμα και διατηρούσαν το θαυμασμό και την αδελφική σχέση.
Ο Γυναικείος Ελευθεροτεκτονισμός, τέλος του 18ου και αρχές του 19ου αιώνα, με την εμφάνιση του δημιουργεί μια νέα γυναικεία οπτική.
Οι γυναίκες αναλάμβαναν ένα νέο ρόλο στη κοινωνική σφαίρα.
Η γαλλική πρωτοβουλία για την δημιουργία και ανάπτυξη του Γυναικείου Ελευθεροτεκτονισμού δεν άργησε να επεκταθεί στην Γερμανία, το Βέλγιο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Ο Γυναικείος Ελευθεροτεκτονισμός, είναι πλέον κομμάτι της ανθρώπινης κοινωνίας.
ΠΗΓΕΣ
1. Burke, Janet, and Margaret Jacob, (1996), “French Freemasonry, Women, and Feminist Scholarship.” Journal of Modern History 68
2. Burke, Janet, (1989); “Freemasonry, Friendship and Noblewomen: The Role of the Secret Society in Bringing Enlightenment .Thought to Pre-Revolutionary Women Elites.” History of European Ideas 10.3
3. Burke, Janet., (2000), “Leaving the Enlightenment: Women Freemasons after the Revolution.” Eighteenth-Century Studies 33.2
4. Huffmire R. Casey ,(2004), ” Women and Freemasonry in France and Germany”, Sophie Journal, Volume 1,
5. Mackey, Albert,(1992), “Origin.” An Encyclopedia of Freemasonry and Its Kindred Sciences: Comprising the Whole Range of Arts, Sciences and Literature as Connected with the Institution. 1921 ed. Kila, MT: Kissinger.
